Eraikin horretan Lasa eta Zabala oroitzeko gune bat ere sortzea jasotzen du Donostiako Udalak Espainiako Gobernuari igorritako atariko dokumentuak. Izan ere, bertan torturatu zituen Guardia Zibilak, hil eta Alacanten lurperatu aurretik.
15 kolektibo eta elkarte biltzen dituen plataformak kritikatu duenez, Memoriaren Zentroaren helburua da "kontakizun ofizial bat ezartzea, aitortzen ez dituen biktima gehiago daudela ukatzen dutenak oinarri hartuta”.
Euskal Herriko Giza Eskubideen Behatokiak eta Josu Mujikaren familiak gizateriaren aurkako delituak egotzi dizkiete. Eusko Jaurlaritzak aitortu zuen Mujika giza eskubideen urraketaren biktima izan zela txosten batean.
Joxe Lasak, Karmele Gaztañagak eta Pepi Altunak, Legorretako beste hiru herritarrekin batera, biktima aitortza ofiziala jaso berri dute. 1975ean guardia zibilek egin zizkieten torturak oso gogoan dituzte hirurek.
Ehunka pertsona bildu dira gaur goizean 1978ko sanferminetako istiluetan Poliziak tiroz hil zuen German Rodriguezen omenez jarritako plakaren inguruan egia, justizia eta erreparazioa eskatzeko.
Gogoraren sorreratik 2015ean erakundeak izan duen zuzendari bakarra, Aintzane Ezenarro, ordezkatuko du. Gizartearengana gerturatzea izango da bere helburuetako bat, iturri sozialisten arabera.
Torturak jasan zituen egunak "bizitzako gogorrenak" izan ziren Iker Morenorentzat. 13 urte inolako aitortzarik gabe pasa ostean, Nafarroako Gobernuak torturatu izaera aitortu dio. Goardia Zibilek egin ziotenaz, aitortzak supusatzen duenaz eta erreparazioaz aritu da Devi Yerga kriminologoarekin
10 urteren ostean gaur Giza Eskubideen Behatokia berraktibatu da. ETAren biktimekin konparatuta, Estatuak eragindako biolentziarenak tratu asimetrikoa dutela salatzen dute. Horien eskubideak bermatzen direla ziurtatzeko bueltatu da behatokia. Fiskaltza sozial baten modura arituko direla esan dute.
Haren hilketaren hogeigarren urteurrenean heldu da aitortza eta erreparazioa. Madrilgo M11ko atentatuak izan eta bi egunera hil zuten okina Valeriano de la Peña polizia nazionalak eta haren seme Miguel Jose de la Peñak.
Nafarroako Pertsona Torturatuen Sareak jakitera eman duenez, honako hauek dira aitortza jaso duten pertsonak: Iker Moreno, Iker Aristu, Ohian Ataun, Garbiñe Urra eta Mikeldi Diez. 16/2019 Foru Legeari jarraiki aitortu dituzte tortura kasuak.
Familiaren baserri ondoan egin dute ekitaldia, eta senideek argi utzi dute egia argitara atera arte ez dutela etsiko. 1980an Batallon Vasco Español taldeak bere gain hartu zuen Naparraren bahiketa eta hilketa, eta familiak ezinbesteko jotzen du 1968ko Sekretu Ofizialen Legea indargabetzea.
Eguzkik eta Gladys Gogoan elkarteak deituta, dozenaka lagun bildu dira Cristina Enea parkean Venezuelan jaio baina 4 urte zituenetik Donostian bizi izan zen ekologista gogoratzeko. Guardia Zibilak hil zuen, nuklearren eta Bardeako tiro-eremuaren aurkako protesta batean, Tuteran, duela 45 urte.
Eskuin muturreko taldeek edota Poliziak eragindako motibazio politikoko ekintzen biktimak aitortzeko lehen ekitaldi ofiziala egin du gaur Nafarroako Gobernuak. Baluarten bilduta eta Ana Ollo Memoria Historikorako kontseilaria buru aurreneko 12 biktimak aitortu dituzte.
Familiak bertan izan dira, eta, batzuentzat, aitortza "40 urte berandu heldu bada ere, pozik" hartu dute. Une hunkigarriena lau biktimaren familiak oholtzara igo direnean bizi izan da. Ekitaldia urtero errepikatuko du Foru Gobernuak.
Foru Gobernuak biktima gisa aitortu dituen lehen 12 pertsonak aintzat hartzeko lehen ekitaldi ofiziala izango da arratsaldekoa. Besteak beste, Guardia Zibilak eraildako Mikel Zabalza eta Mikel Arregi errekonozituko dituzte.
Frantziako Armadak eta Jendarmeriak apirilaren 22tik 24ra egin zuten bigarren indusketa, Landetan. Bilaketa horren txosten ofiziala Auzitegi Nazionalera igorriko dute, eta Ismael Moreno epaileak erabakiko du kasuaren inguruan.
Bigarren indusketan ere, ez dute Jose Miguel Exeberria "Naparra"ren gorpuzkirik aurkitu. 1980an desagertu zen eta Batallon Vasco Españolek hartu zuen bere gain desagertzea. Sekretu Ofizialen legea indargabetzea eskatu dute, beste behin, 'Naparra'-ren senideek.
Joan den astean Foru Gobernuak indarkeria mota horren lehen 12 biktimen aitortza iragarri ostean, Nafarroako Exekutiboak esan du ekitaldi publikoa "beste urrats bat" izango dela "erreparazio eta aitortza prozesu horretan".
Nafarroako Gobernuak eskuin muturreko taldeek edo funtzionario publikoek eragindako motibazio politikoko ekintzen 12 biktima aitortu ditu, besteak beste, Guardia Zibilak eraildako Mikel Arregi eta Mikel Zabalza. Albistea jakin berritan, EITBrekin hitz egin du Idoia Zabalzak, Mikelen arrebak.
Nafarroako Gobernuak aurrenekoz aitortu ditu biktima gisa Guardia Zibilak eraildako Mikel Zabalza eta Mikel Arregi. Errekonozimendu eta Erreparazio Batzordeak atzera bota ditu lau eskaera, eta prozeduraren fase desberdinetan dauden beste 60 espediente aztertzen ari da.
40 urte epaitegietan borrokatzen eman ondoren, "Pasaiako badian gertatu zena" ofizialki onartu ez izana deitoratu dute, eta salatu dutenez, epaitegiek "hilketa zantzuak daudela onartu arren, ez dute kasua argitzeko borondaterik izan".
Manifestazioaren deitzaileek "hamarnaka zauritu eragin dituen Ertzaintzaren karga guztiz basatia" salatu dute. Besteak beste, Ertzaintzaren furgoneta bat gazte baten gainetik igaro dela esan dute, eta zaurituetako batek konortea galdu duela.
Lore-eskaintzaren ostean, Martxoak 3 biktimen elkarteak eta ELA, LAB, ESK eta Steilas sindikatuek deitutako manifestazioa hasi da, "Etorkizun justu baterantz" lelopean. Istiluak izan dira, Ertzaintza manifestariei oldartu zaie eta hainbat lagun zauritu dira. Lau pertsona atxilotu dituzte.
Lore-eskaintzaren ostean, Martxoak 3 elkarteak eta ELA, LAB, ESK eta Steilas sindikatuek deituta, manifestazioa egin dute, "Etorkizun justu baterantz" lelopean. Biktimak gogoratzeko erakundeek sortuko duten memoriala txalotu du Martxoak 3 elkarteak.
El Corte Ingles parean izan dira istiluak. Hainbat manifestarik bengalak eta pintura gorria bota dute eraikinera, eta tentsio uneak izan dira. Ertzaintzak kargatu egin du. Lau lagun atxilotu dituzte eta hainbat zauritu izan dira.
1976ko martxoaren 3an Gasteizen hildako bost langileen aldeko lore-eskaintzan izan dira Pello Otxandiano (EH Bildu), Imanol Pradales (EAJ), Miren Gorrotxategi (Elkarrekin Podemos), Alba Garcia (Sumar) eta Ainhoa Domaica (PP).
1976ko martxoaren 3an Gasteizen eraildako bost langileen aldeko lore-eskaintzan izan dira Idoia Mendia lehendakariorde eta Lan eta Enplegu sailburua eta Nerea Melgosa Justizia, Berdintasun eta Gizarte Politiketako sailburua. Eraildakoen memoria bizirik mantendu behar dela azpimarratu dute.
Nerea Martinez Martxoak 3 elkartearen bozeramaileak eskerrak eman dizkie gasteiztarrei, horien "indarra" izan delako "administrazioak martxan jartzea lortu duena".
Lehen aldiz hartu du parte Espainiako Gobernuko ministro batek Martxoaren 3ko biktimen aldeko lore eskaintzan. Angel Victor Torres ministroak 600.000 euroko dirulaguntza iragarri du Martxoak 3 fundaziorako.
Hala ere, ez da adostasunik lortu dokumentuak desklasifikatzeko epeen inguruan. EAJk berriro ekarri duen lege-proposamena da. Espainiako Gobernuak 2022an aurreproiektu bat onartu zuen, baina azkenean bertan behera geratu zen hauteskundeak aurreratzearen ondorioz.
Datorren igandean, 1976ko martxoaren 3ko 48 urte ospatuko dira. Elizaren ondoan eraikitako monolitoan, martxoaren 3ko Biktimen Elkarteko eta sindikatuetako kideek manifestazioa aurkeztu dute, urtero milaka pertsona biltzen dituena.
Nerea Melgosa sailburuak esan du "gaurkoa egun historikoa" dela. Sinadura ofiziala Gogora Institutuak eta Martxoak 3 Elkarteak lankidetza-hitzarmenena sinatu berritan iritsiko da.
"Jazarpen poliziala, gelditu!" lemapean, manifestazio jendetsua egin dute Tolosan, Kontseilu Sozialistak deituta. Istilua gertatutako kaleetatik igaro da protesta, eta zauritutako gaztea jazarpen polizialaren biktima izan dela salatu dute.
Adierazi dute oraindik ez dakitela zein diren hamarkadetan zehar egin diren torturen dimentsioa eta ondorioak, eta errekonozimendua eta erreparazioa bilatzen dutela. Euskadin, Jaurlaritzak 4.113 kasu ditu erroldatuta.
200 bat lagunek, 'Sanfermines 78: gogoan!' kolektiboak deituta, errefusatu egin dute trantsizio garaiko Barne ministro ohia Iruñean egotea, 1978ko uztailean German Rodriguez hil zuten polizia ekintzaren "errudun" jotzen dutelako.
San Frantzisko eliza memoria zentro bilakatzeko lanak Jaurlaritzak, Arabako Aldundiak eta Gasteizko Udalak ordainduko dituzte. Hiru milioi euroko aurrekontua dute, eta lanak 2025ean hasiko dituzte.
Legebiltzarkide eta sailburu guztiek hartu dute parte Brouarden aldeko omenaldian, eta Legebiltzarraren kanpoaldean suontzi bat piztu da terrorismoaren biktimen omenez jarritako "Gauerdiko iparrorratza" eskulturaren ondoan.
Fundazioak ETArenak ez diren biktimekiko "tratu asimetrikoarekin" amaitzea eskatzen du. Ekitaldia "egia aitortzeko borrokan jarraitzen duten guztiei" eta "oroimenerako eskubidea lapurtu nahi zaienei" eskaini zaie.
Hauek izan dira: Lisardo Calo, 1979an Guardia Zibilaren tiro batek zauritu zuena; Luis Maria Ralla Arruti, 1972an atxilotu eta torturatu zutena 19 urte zituela; eta Olatz Etxabe, Iñaki Etxaberen alaba, Batallon Vasco Españolek 1975ean Kanpazar gainean zuen tabernan tiroz hil zuena.
Motibazio politikoek eragindako indarkeriaren biktimak aintzatesteko ekitaldi sinbolikoa egin du gaur Eusko Jaurlaritzak, Donostiako Kursaal Jauregian. Orain arte, euskal erakundeek 334 pertsonari aitortu diete biktima izaera.