Peru

Asteazkenean zendu zen Fujimori, estatu-kolpe bati esker 1990etik 2000ra Peruko presidente izan zena. Estatu ohoreekin lurperatu dute, Dina Boluarteren gobernuak horrela erabakita. Fujimoriren familiak meza mitin bihurtu du, eta alaba "presidente" aldarrikatu dute oihu artean.

Orain arte egindako alpinismo bide zailena egin dute Eneko eta Iker Pou anaiek, Perun, Copa mendiaren hego-ekialdetik.

Poliziak eta fiskalek osatutako talde batek Dina Boluarteren etxebizitza miatu zuten larunbatean, legez kontra aberastu den argitzeko ikerketa abiatu ondoren. Luxuzko erloju batzuk ez deklaratzea leporatzen diote.

Gizakiak eragindako klima-aldaketa Amazoniako lehorte gogorraren bultzatzaile nagusia izan zen iaz, eta ez El Niño fenomenoa, World Weather Attribution erakundeak egindako ikerketa baten arabera. 2023ko erdialdetik, Amazonas ibaiaren arroa aparteko lehorte-egoeran dago.

Pedro Castillo presidente ohia kargutik kendu ostean Gobernuaren aurka izandako protestatan hildakoetako baten senidea da ustezko erasotzailea. Erasoa egin ondoren, atxilotu egin dute.

Iker eta Eneko Pou anaiek Perun egindako azken espedizioaren xehetasunak kontatu dituzte erreportaje honetan. 2017an ojan ziren lehen aldiz, eta orduz gero, bost bider egon dira Andeetan, bide berriak zabaltzeko asmoz.

Horrenbestez, Iker eta Eneko Pou anaia gasteiztarrek Perun egindako espedizioa amaituko dute.

6.162 metroko altuera duen tontorra eskalatzea lortu dute Gasteizko anaiek, ipar-ekialdetik. Peruko Andeetako lorpen honetan, Micher Quitoren laguntza izan dute.

Urtarrilaren 9an Peruko Gobernuaren aurka izandako martxan gutxienez 18 lagun hil ziren. Liman bildu dira biktimen senideak justizia eta Dina Boluarte presidentearen dimisio eske. 

Manifestariek Dina Boluarte presidentearen dimisioa eskatu dute, "Dina hiltzailea, herriak gaitzesten zaitu" oihupean. Bestalde, "adiskidetze handirako eta eztabaidarako deia" egin du Boluartek.

Gobernuaren aurkako martxa Peruko Kongresuaren kanpoalderaino iritsi da Liman. Poliziarekin izandako liskarrek zortzi zauritu eta sei atxilotu utzi dituzte.

Agintari boliviarrek legez kontrako helburua zuten 795 koka pakete konfiskatu dituzte Andeetan; hots, 9,2 koka tona. Herrialdean inoiz egin den harrapaketa garrantzitsuenetakoa izan da, Eduardo Del Castillo ministroaren arabera.

Arkeologo talde batek duela 1.000 urte baino gehiagoko Chancay kulturako lider bat aurkitu du Lima iparraldean. Hobiak sei metroko sakonera eta zazpi metroko luzera eta zabalera ditu. Beste sei pertsonen gorpuzkiak eta garaiko ontziak ere aurkitu dituzte bertan.

Lurrikararen ondorioz dozenaka eraikin kaltetu dira, batzuk behera etorri eta hildakoak izan dira, tartean hilabete gutxiko haur bat eta lau urteko neskato bat. Tsunami arriskua baztertu bada ere, sustoa gorputzetik kendu ezinik daude milaka pertsona.

Agintariek ohartarazi dute balizko prezipitazioek uholdeak eta kalte larriak eragin ditzaketela 10 milioi biztanleko hiri batean. Lima Peruko kostaldeko basamortuaren erdian dago eta ez dauka azpiegitura egokirik eurite handiei aurre egiteko.

Ehunka lagun etxerik gabe geratu da eta, zenbait aldetan, salbamendu zerbitzuek helikopteroz atera behar izan dute harrapatuta zegoen jendea. Gobernuak larrialdi egoera ezarri du hainbat eskualdeetan.

Denge kasuak mehatxu bihurtu dira Perun, eta gobernuak osasun-larrialdia ezartzea erabaki du 90 egunez 13 eskualdetako 59 barrutitan. Helburua gaixotasunaren agerraldi baten aurrean "kontrol esku-hartzeak areagotu eta bizkortzea" da.

Limako Hartzearen barruan, unibertsitatean giltzapetu ziren manifestariak duela hiru egun (gehienak, ikasleak dira), Dina Boluarte presidentearen aurkako protestatan. Boluarteren dimisioa eskatzen dute manifestariek.

Herrialdeko hainbat tokitatik etorritako milaka perutar bildu dira hiriburuan "Limako hartualdian". Dina Boluarte presidentearen dimisioa eta Kongresuaren itxiera eskatzen dute manifestariek.

Bitartean, Juliaca hiria doluz jantzi da astelehenean hildako 17 manifestariei egindako omenaldi publiko eta masibo batean. Hau izan da joan den hilean protestak piztu zirenetik egunik odoltsuena.

Segurtasun indarren eta Peruko hegoaldean protestan ari diren manifestarien arteko liskarretan 17 pertsona hil dira astelehen honetan Juliacan, horietako batzuk bala zauriengatik. Horrela, Dina Boluarteko gobernuaren aurkako mobilizazioetan hildakoak 46 dira guztira.