Emakumeak, talibanen giza eskubideen aurkako erasoaren biktimak Afganistanen

2021eko abuztuaren 15ean, Afganistanek 20 urte atzeratu zituen erlojuak. Estatu Batuak buru zituzten atzerriko tropek boteretik kendu eta bi hamarkada geroago, talibanek boterea berreskuratu zuten, ia oposiziorik gabe, eta atzeraldi politiko eta soziala hasi zuten, nazioarteak distantziatik geldiaraztea lortu ez duena.

2001ean Emirerri Islamikoa eraitsi ondoren emakumeek lortutako eskubideak errespetatuko zituztela agindu zuten talibanek. Urtebete geroago, argi dago konpromiso horiek guztiak hautsita geratu direla, eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) "desberdintasun-politikak zehatz-mehatz" eraikitzea leporatzen die egungo agintariei, biztanleriaren erdia baztertzen dutenak.

Agentzia horretako zuzendari exekutiboak, Sima Bahousek, esan du "hilabete gutxi batzuetan" erradikalek hamarkada askotako aurrerapenak hankaz gora jarri dituztela, eta hori gogora ekartzen dute emakume talde batzuek, gaur egungo agintarien mehatxuak gorabehera, beren eskubideak aldarrikatzeko kalera irteten jarraitzen dutela. Larunbatean talibanek 40 bat emakumerekin protesta bat sakabanatu zuten Kabulen.

01:39

Talibanek tiroz amaitu dute Emirerriko lehen urteurrenean emakumeek antolatutako protesta

Emakumeek atzerakadak izan dituzte lan-eremuan, baina baita hezkuntzan ere; izan ere, gaur egun, Afganistan da munduko herrialde bakarra neskatoei bigarren hezkuntza ematea eragozten diena. 3,4 milioi haur eta nerabe hezkuntza-sistematik kanpo daude, UNICEF Haurren Laguntzarako Nazio Batuen Funtsaren arabera.

Talibanek, halaber, emakumeak aurpegia jendaurrean estaltzera edo beti gizon 'zaindari' baten zaintzapean mugitzera behartzen dituzten aginduak eman dituzte, eta horrek esan nahi du indarkeria egoera handiagoa dela eta genero-indarkeriaren biktimek ezin dutela laguntza eskatu.

Nazio Batuak beldur dira behartutako ezkontzen kopuruak ere gora egingo ote duen, 18 urte bete aurretik ezkontzen diren neskatoen proportzioa % 28 ingurukoa den testuinguru batean.

Emakumeen erabateko parte-hartzerik gabe, "bake iraunkorra, egonkortasuna eta garapen ekonomikoa lortzeko aukera gutxi dago", ohartarazi du, 24 milioi afganiar baino gehiagok laguntza humanitarioa behar duten testuinguruan. Afganistangoa mundu osoko krisirik handienetako bat da.

Afganiarren % 97 pobrezian bizi da, eta, familien artean, diru-sarreren % 90 elikadurara bideratzen da, Nazio Batuen datuen arabera; beraz, ez dago tarterik ezustekoetarako, ezta gehiegikerietarako ere, hornidura-arazoek eta oinarrizko produktuen gehikuntzak markatutako testuinguruan.

Giza Eskubideen Urraketak

NBEk Afganistanen duen misioak uztailean argitaratutako txosten batek agerian utzi zuen giza eskubideen urraketak eta mota guztietako abusuak ematen ari direla: torturak, atxiloketa arbitrarioak eta epaiketaz kanpoko exekuzioak. Errepresioaren helburu nagusien artean daude, besteak beste, utzitako administrazioari eta haren segurtasun-indarrei lotutako pertsonak.

Amnistia Internazionala bat dator irakurketa horretan, eta bere azken txostenean deitoratu duenez, "aldaketarako itxaropen oro desagertu egin da talibanak errepresioaren bidez eta inpunitate osoz gobernatzen saiatzen diren bitartean".

'Talibanen legea: indarkeriaz, zigorgabetasunez eta promesa faltsuz betetako urtea' izenburupean astelehen honetan argitaratutako txostenean, Amnistiak azken urtean egindako "urraketa nabarmenak" nabarmendu ditu, baita erregimenaren aurka daudenak torturatu, hil eta desagerrarazteko duten zigorgabetasuna ere.

"Duela urtebete, talibanek publikoki hitz eman zuten Giza Eskubideak babestu eta sustatuko zituztela. Baina askatasunen arloan 20 urteko aurrerapenak eraisten ari diren abiadura ikaragarria da", salatu du Yamini Mishra hegoaldeko Asiarako Amnistia Internazionaleko eskualdeko zuzendariak.

Zentzu horretan, "talibanak errepresioaren bidez eta inpunitate osoz gobernatzen saiatzen diren bitartean, aldaketarako itxaropen oro desagertu izana" deitoratu du, "atxiloketa arbitrarioek, torturak, desagertzeek eta exekuzio sumarioek erakusten duten bezala".

Talibanen itzulera, aldi berean, atzerapen handia izan da emakumeentzat eta neskentzat, bi hamarkadetako aurrerapenen ondoren beren eskubideak kendu baitzaizkie. Orain "etorkizun ilun bati aurre egiten diote, hezkuntzarik eta bizitza publikoan parte hartzeko aukerarik gabe", salatu du.