Itxi

Gizartea

2020ko uda

2020ko uda larunbat honetan, ekainaren 20an, hasiko da

eitb.eus

Uztailaren 5ean, ilargi eklipse bat egongo da Espainiatik ikusiko dena, eta Pertseidak, urteko meteoro-euririk garrantzitsuenak, ere ikusi ahal izango dira.

  • Bi pertsona eguzkitako txapelarekin eta maskararekin.

    Urtaroak 93 egun eta 15 ordu iraungo du. Argazkia: EFE.

2020ko uda ekainaren 20an hasiko da, 23:44an (Euskadiko ordua), Behatoki Astronomiko Nazionalaren (Institutu Geografiko Nazionala - Sustapen Ministerioa) datuen arabera.

Urtaroak 93 egun eta 15 ordu iraungo du, eta irailaren 22an amaituko da udazkenaren hasierarekin.

Urtaroen hasiera, hitzarmenez, Lurra Eguzkiaren inguruan orbitako posizio jakin batzuetan dagoen uneek ematen dute. Udaren kasuan, posizio hau, Eguzkiak bere posiziorik borealena lortzen duen ekliptikaren puntuan ematen da. Hau gertatzen den egunean, Eguzkiak bere iparraldeko deklinazio gorena lortzen du (+23º 27 '), eta zenbait egunetan bere eguerdirako altuera maximoa ez da aldatzen. Zirkunstantzia honi udako solstizioa ere deitzen zaio. Une honetan, hego hemisferioan negua hasten da.

Udaren hasiera, gehienez ere, egutegiko hiru egunetan eman daiteke (ekainaren 20tik 22ra). XXI. mendean zehar, uda ekainaren 20an eta 21ean (Espainiako data ofiziala) hasiko da; hasiera goiztiarrena 2096koa izango da, eta hasiera berantiarrena 2003koa.

Urte batetik bestera gertatzen diren aldakuntzak egutegiaren araberako urte-sekuentzia (batzuk bisiestoak, beste batzuk ez) Lurraren orbita bakoitzak Eguzkiaren inguruan duen iraupenarekin (urte tropiko bezala ezagutzen den iraupena) bat egiten duen moduaren ondorioa dira.

Argi gehien izango duen urteko eguna

Udako solstizioaren eguna, aurten ekainaren 20a, argi gehien izango duen urteko eguna izango da. 15 ordu eta 3 minutuko iraupena izango du, egunik laburrenak, ordea, 9 ordu eta 17 minutu iraungo du (2020ko abenduaren 21ean izango da), 6 ordu inguruko aldea.

Alde hori lekuaren latitudearen araberakoa da, ekuatorean nulua izanik eta zirkulu polarren eta poloen artean muturrekoa izanik (24 ordu). Hain zuzen ere, zirkulu polar borealaren gainetik, urteko egun batzuetan, ekainaren 21 inguruan, gauerdiko Eguzkiaren fenomenoa ematen da, non eguzkia zerumugaren gainetik ikusten den eguneko 24 orduetan.

Urteko argi gehien duen eguna eguzkia goiz atera eta beranduago jarriko den eguna izango dela pentsatu daiteke, baina ez da horrela, Lurraren orbita Eguzkiaren inguruan ez delako zirkularra, eliptikoa baizik, eta Lurraren ardatza elipse horren ardatzarekin zerikusirik ez duen norabide batean okertua dagoelako. Honek, eguzki erloju bat eta gure erlojuak, fikziozko eguzki batean oinarrituak, desdoituta egotea ere eragiten du.

Hala, eguzkia goizago atera zen eguna ekainaren 14a izan da; eta eguzkia beranduago jarriko den eguna, berriz, ekainaren 27a.

Lurraren eta eguzkiaren arteko afelioa

Garai honetan, Lurraren eta Eguzkiaren arteko urteko urruntze (afelio) handiena ere ematen da. Oraingoan, urruntze handiena uztailaren 4an izango da, eta distantzia 152 milioi kilometrotik gorakoa izango da, perihelio edo distantzia txikiagoko unean (2020ko urtarrilaren 5ean) baino 5 milioi gehiago (2020ko urtarrilaren 5a).

Eguzkiarekiko urruntze handiak udan Lurra bere orbita eliptikoan zehar mantsoago mugitzearen arrazoia da (Keplerren bigarren legea bezala ezagutzen denaren arabera), eta, beraz, urtaro hau iraupen luzeena duena da.

Eklipseak eta horiekin lotutako fenomenoak

Ekainaren 21ean, eguzki eklipse anular bat egongo da, eta Afrikan, Europako hego-ekialdean eta Asian era partzial ikusiko da. Anularitasun tartea Afrikako zenbait eremutan ikusiko da, hala nola, Kongoko Errepublikan, Kongoko Errepublika Demokratikoan, Afrika Erdialdeko Errepublikan, Hego Sudanen, Etiopian eta Eritrean; eta Asian, esaterako, Arabiako penintsulan, Pakistanen, Indian eta Txinan.

Horrez gain, uztailaren 5ean ilargi eklipse bat izango da Europan, Afrikan eta Amerika hegoaldean eta ekialdean. Eklipse hori Espainian ikusi ahal izango da.

Eta irailaren 6an Marte Ilargiaren azpian ezkutatuko da, Espainiako hegoaldean ikusi ahal izango dena. Ezkutatzea egunsentian izango da.

Era berean, udako lehen ilargi betea uztailaren 5ean izango da, hurrengo 29 edo 30 egunetan. Uda honetan beste bi ilargi bete izango dira: abuztuaren 3an eta irailaren 2an.

Jupiter eta Saturno uda hasieran, ia gau osoan zehar ikusi ahal izango dira, eta uztail erdialderantz soilik ikusi ahal izango dira. Egunsentian, Venus eta Marte ikusiko dira.

Meteoroen eta konstelazioen euriteak

Udako bi meteoro-euririk garrantzitsuenak Akuarida delta (uztailaren 30a) eta Pertseida (abuztuaren 12a) izango dira.

2020a urte txarra izango da Akuarida Deltak behatzeko, bere jardueraren une gorena ilargi betea baino bi egun beranduago izango baita (ilunaldia uztailaren 27an izango da), hala ere, Pertseidak behatzeko urte ona izango da, Ilargia beheranzko fasean dagoenean izango baitira.